ORIGINAL_ARTICLE
نظریۀ عدم اشتراک لفظی معنای عبادت در قرآن
اغلب مفسران عبادت در قرآن را مشترک لفظی دانستهاند. در حالیکه گوهر معنایی عبادت در لغت، خضوع بوده و خضوع در مقابل کسی یا چیزی بهعنوان رب بودن او، عبادت اوست. این معنا همۀ کاربردهای قرآنی این ماده را پوشش میدهد. بنابراین عبادت در قرآن مشترک لفظی نیست؛ در قرآن کریم عبادتی اصیل و پذیرفتنی وجود دارد و آن عبادت خداوند متعال است. در سایر عبادتها مثل عبادت بتها، طاغوت، شیطان، حکما و پیامبران، فرشتگان و جنیان، خطا در تشخیص وجود دارد. اطاعت صرف یا خضوع صرف معنا کردن عبادت یا مواردی از این دست در هر یک از این کاربردها خطاست و کاستیهایی است.
https://jqi.ut.ac.ir/article_59526_6d5bc9f71806c8895d810d0f855a0d3e.pdf
2015-12-22
577
594
بت
پیامبران
جن
خداوند
شیطان
عبادت
فرشتگان
فتح الله
نجارزادگان
najarzadegan@ut.ac.ir
1
استاد گروه علوم قرآن، پردیس فارابی دانشگاه تهران،
AUTHOR
نجمه
کیوان نژاد
n.keyvannejad20@gmail.com
2
دانشجوی دکتری علوم قرآن، پردیس فارابی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابوحیان، محمدبن یوسف (1420ق). البحر المحیط فى التفسیر، با تحقیق صدقی محمد جمیل، بیروت: دارالفکر.
2
ابراهیم مصطفی و دیگران (1418ق). المعجم الوسیط، تهران: انتشارات مرتضوی، ویرایش دوم، چ 2.
3
ابنفارس (1404ق). معجم مقاییس اللغة، با تحقیق و تصحیح عبدالسلام محمد هارون، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
4
ابنکثیر، اسماعیلبن عمر (1419ق). تفسیر القرآن العظیم، با تحقیق محمد حسین شمسالدین، بیروت: دارالکتب العلمیة.
5
ابنجوزى، عبدالرحمنبن على (1422ق). زاد المسیر فى علم التفسیر، با تحقیق عبدالرزاق المهدی، بیروت: دارالکتاب العربی.
6
ابنمنظور، محمدبن مکرم (1414ق). لسان العرب، با تحقیق جمالالدین میردامادى، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع- دار صادر، چ 3.
7
ابوالفتوح رازى، حسینبن على (1408ق). روض الجنان و روح الجنان فى تفسیرالقرآن، با تحقیق محمد جعفر یاحقى و محمد مهدى ناصح، مشهد: بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى.
8
آلوسى، سید محمود (1415ق). روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، با تحقیق على عبدالبارى عطیة، بیروت: دارالکتب العلمیه.
9
بلاغى نجفى، محمد جواد (1420ق). آلاء الرحمن فى تفسیر القرآن، با تحقیق واحد تحقیقات اسلامى بنیاد بعثت، قم: بنیاد بعثت.
10
10. بغدادى، علاءالدین علىبن محمد (1415ق). لباب التأویل فى معانى التنزیل، با تحقیق محمد على شاهین، بیروت: دارالکتب العلمیة.
11
11. بغوى، حسینبن مسعود (1420ق). معالم التنزیل فى تفسیر القرآن، با تحقیق عبدالرزاق المهدى، بیروت: دارالاحیاء التراث العربى.
12
12. ثعلبى نیشابورى، ابواسحاق احمدبن ابراهیم (1422ق). الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، ابومحمد بن عاشور، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
13
13. حسینی زبیدی، محمد مرتضى (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس، با تحقیق على هلالى و تصحیح على سیرى، بیروت: دارالفکر.
14
14. راغب اصفهانى، حسینبن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن، با تحقیق صفوان عدنان داوودى، بیروت- دمشق: دارالقلم - الدارالشامیة.
15
رجبی، محمود (1383). روش تفسیر قرآن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چ 4.
16
زمخشرى، محمود (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی، چ3.
17
سبحانی، جعفر (1412ق). الإلهیات على هدى الکتاب و السنة و العقل، ج 2، قم: المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، چ 3.
18
سیوطى، عبدالرحمنبن ابىبکر (1404ق). الدر المنثور فى تفسیر المأثور، قم: کتابخانۀ آیتالله مرعشى نجفى.
19
19. طباطبایى، سید محمد حسین (1374ش). تفسیر المیزان، ترجمۀ سید محمد باقر موسوى همدانى، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چ 5.
20
20. طبرسى، فضلبن حسن (1360ش). مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ترجمۀ مترجمان، با تحقیق رضا ستوده، تهران: انتشارات فراهانى.
21
طبرى، ابوجعفر محمدبن جریر (1412ق). جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
22
طوسى، محمدبن حسن (بیتا). التبیان فى تفسیر القرآن، با تحقیق احمد قصیر عاملى، بیروت: دارالاحیاء التراث العربى.
23
23. عروسى حویزى، عبد علىبن جمعه (1415ق). تفسیر نورالثقلین، با تحقیق سید هاشم رسولى محلاتى، قم: انتشارات اسماعیلیان، چ 4.
24
فخر رازى، محمدبن عمر (1420ق). مفاتیح الغیب، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی، چ 3.
25
فراهیدى، خلیلبن احمد (1409ق). کتاب العین، قم: نشر هجرت.
26
فیض کاشانى، ملا محسن (1415ق). تفسیر الصافى، با تحقیق حسین اعلمى، تهران: انتشارات الصدر، چ 2.
27
27. فیروزآبادی، مجدالدین محمدبن یعقوب (1424ق) قاموس المحیط، اعداد و تقدیم محمد عبدالرحمن المرعشعلی، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی، چ 2.
28
فیّومى، احمدبن محمد (1414ق). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، قم: مؤسسه دارالهجرة، چ 2.
29
قرشى بنایى، على اکبر (1412ق). قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیة، چ 6.
30
قطب، سید (1412ق). فى ظلال القرآن، بیروت- قاهره: دارالشروق، چ 17.
31
31. قمى مشهدى، محمدبن محمد رضا (1368ش). تفسیر کنزالدقائق و بحرالغرائب، با تحقیق حسین درگاهى، تهران: سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
32
مکارم شیرازى، ناصر (1374ش). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
33
33. مصطفوى، حسن (1430ق). التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، بیروت- لندن- قاهره: دارالکتب العلمیة- مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، چ 3.
34
34. میبدى، احمدبن محمد (1371ش). کشف الأسرار و عدة الأبرار، با تحقیق على اصغر حکمت، تهران: انتشارات امیر کبیر، چ 5.
35
نجارزادگان، فتحالله (1391) دوازده نکته در بررسی و ارزیابی ادلۀ توسل، شفاعت، تبرک و زیارت، قم: زائر.
36
__________، معناشناسیربدرنظامتعالیموحی، www.ut.ac.ir .
37
37. نیشابورى، نظامالدین حسنبن محمد (1416ق) تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان، با تحقیق زکریا عمیرات، بیروت: دارالکتب العلمیه.
38
ORIGINAL_ARTICLE
مفهومشناسی واژۀ «شعر» و «شاعر» در قرآن کریم
نسبت دادن اتهام «شعر» به قرآن کریم و اتهام «شاعر» بودن به پیامبر اکرم (ص) از جمله اتهاماتی بود که مشرکان مطرح کردند تا به این طریق، الهی بودن قرآن را انکار کنند و بهدنبال آن رسالت پیامبر (ص) را زیر سؤال ببرند. هرچند در تحلیل «شعر» و «شاعر» در لسان مشرکان دیدگاههای متفاوتی ارائه شده است و دو دیدگاه تحلیل شعر از نظر «بُعد ساختاری» و «بُعد محتوای خیالی» طرفداران بیشتری در میان مفسران دارد، بررسی فرهنگ و باورهای مردم عصر نزول و تحلیل واژۀ «شعر» نشان میدهد که این اتهام به لحاظ بُعد «الهامگیری شاعر از عالم جن» در باور مشرکان، صادر شده است تا قرآن کریم را از القائات جنیان معرفی و رسالت پیامبر اکرم (ص) را انکار کنند. این تحلیل علاوه بر روشن کردن منشأ و هدف مشرکان از ایراد این اتهام، پاسخ قرآن کریم به این اتهام را نیز روشنتر خواهد کرد.
https://jqi.ut.ac.ir/article_59527_97a9153b46ee8374690f26b8790a6fc9.pdf
2015-12-22
595
618
الهامگیری
تحلیل
جن
دیدگاه مفسران
سخن خیالی
معناشناسی
وزن و قافیه
سید محمود
طیب حسینی
tayyebhoseini@rihu.ac.ir
1
دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
AUTHOR
حامد
شریفی نسب
h.sharifinasab@chmail.ir
2
دانشجوی دکتری دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم
1
آقاحسینی، حسین (1381ش). فرشتۀ شعر، نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، زمستان، شمارۀ 185.
2
آلوسی، سید محمود (1415ق). روح المعانی، بیروت، دارالکتب العلمیۀ.
3
ابندرید، محمدبن حسن (بیتا). جمهرة اللغة، بیروت، دارالعلم للملایین.
4
ابنسیده، علیبن اسماعیل (بیتا). المحکم و المحیط الأعظم، بیروت، دارالکتب العلمیۀ.
5
ابنعطیه اندلسی، عبدالحقبن غالب (1422ق). المحرر الوجیز، بیروت، دارالکتب العلمیۀ.
6
ابنفارس، احمدبن فارس (1404ق). معجم مقاییس اللغه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
7
ابنکثیر، اسماعیلبن عمرو (1419ق). تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیۀ.
8
ابنمنظور، محمدبن مکرم (1414ق). لسان العرب، بیروت، دار صادر.
9
ابوحیان اندلسی، محمدبن یوسف (1420ق). البحر المحیط، بیروت، دارالفکر.
10
ابوالفتوح رازی، حسینبن علی (1408ق). روض الجنان، مشهد، آستان قدس رضوی.
11
ارسطو (1369ش). ارسطو و فن شعر، ترجمۀ دکتر عبدالحسین زرینکوب، تهران، امیر کبیر.
12
ازهری، محمدبن محمد (بیتا). تهذیب اللغة، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
13
افلاطون (1389). پنج رساله، ترجمۀ محمود صناعی، تهران، هرمس.
14
ایزوتسو، توشیهیکو (1368ش). خدا و انسان در قرآن، ترجمة احمد آرام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
15
باقری، مهری (1377ش). تابعۀ مانی، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، شمارۀ 166.
16
بلاغی، سید عبدالحجت (1386ش). حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر، قم، حکمت.
17
بهجتپور، عبدالکریم (1392ش). تفسیر تنزیلی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
18
بیضاوی، عبداللهبن عمر (1418ق). أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
19
ثعلبى نیشابورى، احمدبن ابراهیم (1422ق). الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
20
جوهری، اسماعیلبن حماد (بیتا). الصحاح، بیروت، دارالعلم للملایین.
21
حلی، حسنبن یوسفبن مطهر (1363ق). الجوهر النضید، قم، بیدار، بیجا.
22
راغب اصفهانی، حسینبن محمد (1420ق)، محاضرات الادباء و محاورات الشعراء و البلغاء، بیروت، دارالأرقم بن ابی الأرقم.
23
راغب اصفهانی، حسینبن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن، دمشق بیروت، دارالعلم الدار الشامیۀ.
24
زمخشری، محمودبن عمر (1407ق). الکشاف، بیروت، دارالکتاب العربی.
25
ژیران، ف (1375ش). فرهنگ اساطیر یونان، ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران، انتشارات فکر روز.
26
سیدبن قطببن ابراهیم (1412ق). فی ظلال القرآن، بیروت، دارالشروق.
27
شبر، سید عبدالله (1412ق). تفسیر القرآن الکریم، بیروت، دارالبلاغۀ.
28
شبر، سید عبدالله (1407ق). الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین، کویت، مکتبۀ الالفین.
29
صادقی تهرانی، محمد (1419ق). البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم، مؤلف.
30
صادقی تهرانی، محمد (1365ش). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم، انتشارات فرهنگ اسلامی.
31
طباطبایی، سید محمد حسین (1417ق). المیزان، قم، جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
32
طبرسی، فضلبن حسن (1372ش). مجمع البیان، تهران، ناصر خسرو.
33
طوسی، محمدبن حسن (بیتا). التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
34
طوسی، خواجه نصیرالدین (1408ق). تجرید المنطق، بیروت، مؤسسۀ الاعلمی للمطبوعات.
35
عَکری، عبدالحیبن عماد (بیتا). شذرات الذهب، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، بیجا.
36
عمید، حسن (1372ش). فرهنگ فارسی عمید، تهران، امیر کبیر.
37
فاطمی، سعید (1387ش). مبانی فلسفی اساطیر یونان و روم، تهران، دانشگاه تهران.
38
فخر رازی، ابوعبدالله محمدبن عمر (1420ق). مفاتیح الغیب، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
39
فراهیدی، خلیلبن احمد (1410ق). کتاب العین، قم، نشر هجرت.
40
فیض کاشانی، ملا محسن (1415ق). تفسیر الصافی، تهران، صدر.
41
قرشی، محمدبن ابیالخطاب (بیتا). جمهرۀ اشعار العرب فی الجاهلیۀ و الاسلام، مصر، دار نهضۀ مصر.
42
قرطبی، محمدبن احمد (1364ش). الجامع لأحکام القرآن، تهران، ناصر خسرو.
43
لاهیجی، محمدبن علی (1373ش). تفسیر شریف لاهیجی، تهران، نشر داد.
44
مدرسی، سید محمد تقی (1419ق). من هدى القرآن، تهران، محبی الحسین.
45
مسعودی، علیبن الحسین (1409ق). مروج الذهب، قم، دارالهجرۀ.
46
مصطفوی، حسن (1368ش). التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
47
مظفر، محمد رضا (1366ش). المنطق، قم، اسماعیلیان.
48
مکارم شیرازی و همکاران، ناصر (1374ش). تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیۀ.
49
ORIGINAL_ARTICLE
گسترۀ معنایی آیۀ «وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً» با رویکردی فقهی از منظر مفسران فریقین
اخلاق بسترساز روابط اجتماعی است، بهنحوی که در نبود آن جامعه دچار گسست و شکست روحی و روانی میشود. نمیتوان بین فقه و اخلاق جدایی قائل شد؛ حکم شرعی، تشریعی است از جانب خداوند برای تنظیم زندگی انسان اعم از اینکه به افعال، ذات، اشیا و سایر امور زندگی انسان تعلق بگیرد و موضوعات اخلاقی نیز متعلق حکم شرعی قرار گرفته و دارای بار فقهی است. خداوند به پدیدۀ خوشاخلاقی در آیات قرآن کریم به شیوههای مختلف تأکید کرده و آن را با خطاب دستوری، همردیف مسائل مهمی همچون عدم پرستش غیرخدا، نیکی به پدر و مادر، اقامۀ نماز و زکات دادن قرار داده است. نکتۀ حایز اهمیت در موضوعات اخلاقی، منقح کردن آن است به این معنا که مشخص شود از کدام قسم از اقسام چهارگانۀ واجب، مستحب، حرام یا مکروه محسوب میشود. در این جستار برآنیم تا حکم فقهی وجوب خوشخلقی با دیگران را با استفاده از ملاکات احکامی همچون تنقیح مناط، الغای خصوصیت و قیاس و همچنین بر اساس روایات و تفاسیر فریقین استخراج کنیم.
https://jqi.ut.ac.ir/article_59528_a379d3a63feb181512c8210fbf46d408.pdf
2015-12-22
619
647
استنباط حکم فقهی
الغای خصوصیت
تنقیح مناط
حُسن خُلق
قیاس
فاطمه
سروی
sarvifatemeh@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
محمد تقی
دیاری بیدگلی
mt_diari@yahoo.com
2
استاد دانشکدۀ الهیات، دانشگاه قم
AUTHOR
منابع
1
1. ابن ابىحاتم، عبدالرحمنبن محمد (1419). تفسیر القرآن العظیم. عربستان سعودی، مکتبة نزار مصطفى الباز.
2
2. ابنجوزى، ابوالفرج عبدالرحمنبن على (1422). زاد المسیر فى علم التفسیر، بیروت، دارالکتاب العربی.
3
3. ابنشعبه، حسنبن علی (1362ش). تحف العقول عن آل الرسول (ص)، قم، مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
4
4. ابنقیم الجوزیه، شمسالدین ابیعبدالله محمد بن ابی بکر الزرعی الدمشقی (1415). جلاء الافهام فی فضل الصلاه والسلام علی محمد خیر الانام، قم، مؤسسۀ علمی و فرهنگی دارالحدیث.
5
5. ابنکثیر دمشقى، اسماعیلبن عمرو (1419). تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیة، منشورات محمد على بیضون.
6
6. امام رضا، علىبن موسى علیهما السلام (منسوب به امام رضا) (1406). صحیفة الرضا، مشهد، کنگرۀ جهانى امام رضا علیهالسلام.
7
7. آمدى، عبدالواحدبن محمد تمیمى (1366ش). غررالحکم و دررالکلم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى قم.
8
8- ایازی، سید محمد علی (1389). ملاکات احکام و شیوههای استکشاف آن، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
9
9. بروجردى، سید محمد ابراهیم (1366). تفسیر جامع، تهران، انتشارات صدر.
10
10. بحرانى، سید هاشم (1416ق). البرهان فى تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت.
11
11. بغدادى، علاءالدین علىبن محمد (1415ق). لباب التأویل فى معانى التنزیل، بیروت، دارالکتب العلمیة.
12
12. بغوى، حسینبن مسعود (1420ق). معالم التنزیل فى تفسیر القرآن، بیروت، دارالاحیاء التراث العربى.
13
13. بلاغى نجفى، محمد جواد (1420ق). آلاء الرحمن فى تفسیر القرآن، قم، بنیاد بعثت.
14
14. ثعالبى، عبدالرحمنبن محمد (1418ق). جواهر الحسان فى تفسیر القرآن، بیروت، دالااحیاء التراث العربى.
15
15. ثعلبى نیشابورى، ابواسحاق احمدبن ابراهیم (1422ق). الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت، دارالإحیاء التراث العربی.
16
16. جصاص، احمدبن على (1405ق). احکام القرآن (جصاص)، بیروت، دارالاحیاء التراث العربى.
17
17. حافظ، شمسالدین محمد (1381ش). [دیوان] حافظ، به سعی: سایه، تهران، کارنامه، چاپ هشتم.
18
18. حر عاملى، محمدبن حسن (1409ق). تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسه آلالبیت علیهمالسلام.
19
19. حلى، مقدادبن عبداللّه سیورى (1425ق). کنز العرفان فی فقه القرآن، قم، انتشارات مرتضوى.
20
20. خمینی، روح الله (1378). شرح چهل حدیث، تهران: مؤسسۀ تنظیم ونشر آثار امام خمینی (ره).
21
21. -------------(1371). صحیفۀ امام خمینی-------------------------------------.
22
22. --------------(1380). کتاب الطهاره______________________________
23
23. ____________(1378). ولایت فقیه (حکومت اسلامی)_________________
24
24. دیلمى، حسنبن محمد (بیتا). أعلام الدین فی صفات المؤمنین، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، چاپ اول.
25
25. راغب اصفهانى، حسینبن محمد (1412ق). المفردات فی غریب القرآن، دارالعلم الدار الشامیة، دمشق بیروت.
26
26. راوندى، قطبالدین سعیدبن هبة الله (1405). فقه القرآن فى شرح آیات الأحکام، قم، کتابخانه آیتالله مرعشى نجفى.
27
27. زحیلى، وهبةبن مصطفى (1418ق). التفسیر المنیر فى العقیدة و الشریعة و المنهج، دمشق، دارالفکر المعاصر.
28
28. سید رضى، محمدبن حسین موسوى (1414ق). نهج البلاغة، گردآورنده فرمایشات امام، امیرالمؤمنین، علیه السلام، قم، مؤسسۀ نهج البلاغه.
29
29. سیوطى، جلالالدین (1404ق). الدر المنثور فى تفسیر المأثور، قم، کتابخانۀ آیتالله مرعشى نجفى.
30
30. شبر، سید عبدالله (1407ق). الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین، کویت، مکتبة الألفین.
31
31. شریف لاهیجى، محمدبن على (1373ش). تفسیر شریف لاهیجى، تهران، دفتر نشر داد.
32
32. شیرازى، سید صادق حسینى (بیتا). المسائل المنتخبة، بیجا.
33
33. صدرالدین شیرازى، محمدبن ابراهیم (1383ش). شرح أصول الکافی، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگى، چاپ اول.
34
34. صدوق، محمدبن على بابویه (1362ش) الأمالی، انتشارات اعلمى، بیروت، چاپ پنجم.
35
35. صدوق، محمدبن علىبن بابویه (1362ش). الخصال، جامعۀ مدرسین، قم، چاپ اول.
36
36. صدوق، محمدبن علیبن بابویه (1378ق). عیون أخبار الرضا علیهالسلام، نشر جهان، تهران، چاپ اول.
37
37. صدوق، محمدبن علىبن بابویه (1396ق). فضائل الأشهر الثلاثة، کتابفروشى داورى، قم، چاپ اول.
38
38. صدوق، محمدبن علىبن بابویه (1413ق.) من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
39
39. طباطبایى، سید محمد حسین (1417ق). المیزان فى تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
40
40. الطبرسی، ابوعلی فضلبن الحسن (1379ق). مجمع البیان لعلوم القرآن، قم، شرکة المعارف الاسلامیة.
41
41. طبرى، ابوجعفر محمدبن جریر (1412ق). جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه.
42
42. طبرى کیا هراسى، ابوالحسن علىبن محمد (1405ق). احکام القرآن (کیا هراسى)، بیروت، دارلکتب العلمیة.
43
43. طریحى، فخرالدین (1375ش). مجمع البحرین، تهران، کتابفروشى مرتضوى.
44
44. طوسى، ابوجعفر، محمدبن حسن (1414ق). الأمالی، قم، دارالثقافة،.
45
45. عاملى، شهید ثانى، زینالدینبن على (1413ق). مسالکالأفهام إلى تنقیح شرائعالإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة.
46
46. العروسی الحویزی، علیبن جمعه (1415ق). تفسیر نورالثقلین، قم، انتشارات اسماعیلیان.
47
47. عیاشى، محمدبن مسعود (1380ق). کتاب التفسیر، تهران، چاپخانۀ علمیه.
48
48. غزالی، ابوحامد (1417ق). المستصفی، بیروت، دارالکتب العلمیه.
49
49. فخرالدین رازى، ابوعبدالله محمدبن عمر (1420ق). مفاتیح الغیب، بیروت، دارالاحیاء التراث العربى.
50
50. فیض کاشانى، ملا محسن (1415ق). تفسیر الصافى، تهران، انتشارات الصدر.
51
51. قرطبى، محمدبن احمد (1364ش). الجامع لأحکام القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو.
52
52. قمى طباطبایى، سید تقى (1400ق). دراساتنا من الفقه الجعفری، قم، مطبعة الخیام.
53
53. قمى طباطبایى، سید تقى (1413ق). عمدة المطالب فی التعلیق على المکاسب، قم، کتابفروشى محلاتى.
54
54. قمى، علىبن ابراهیم (1367ش). تفسیر قمى، قم، دارالکتاب.
55
55. قمى مشهدى، محمدبن محمد رضا (1368ش). تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
56
56. کاشانى، فیض، محمد محسن ابن شاه مرتضى (1425ق). الشافی فی العقائد و الأخلاق و الأحکام، تهران، دار نشر اللوح المحفوظ.
57
57. کاشانى، فیض، محمد محسن ابن شاه مرتضى (1406ق). الوافی، اصفهان، کتابخانۀ امام امیر لمؤمنین علی علیه السلام.
58
58. کاشانى، محمدبن مرتضى (1410ق). تفسیر المعین، قم، کتابخانۀ آیتالله مرعشى نجفى.
59
59. کاشانی، ملا فتحالله (1333ش). تفسیر کبیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین، چاپخانۀ محمد حسن علمی.
60
60. کاشانى، ملا فتحالله (1423ق). زبدة التفاسیر، قم، بنیاد معارف اسلامى.
61
61. کلینى، ابوجعفر، محمدبن یعقوب (1407ق). الکافی، تهران، دارالکتب الإسلامیة.
62
62. گرجی، ابوالقاسم (1372.ش). مجموعه مقالات حقوقی، ناشر: دانشگاه تهران، چاپ 2.
63
63. لحجی، عبداللهبن سعید (بیتا). منتهی السئؤل علی وسائل الوصول الی شمائل الرسول (ص)، جده، دارالمنهاج.
64
64. مازندرانى، ملا صالح (1382ق). شرح الکافی، تهران، المکتبة الإسلامیة، اول.
65
65. مجلسی، محمد باقربن محمد تقی (1410). بحارالانوار، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
66
66. محقق داماد، مصطفی (۱۳۸۱ش). قواعد فقه بخش مدنی (2)، ناشر: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ پنجم.
67
67. محمدی، ابوالحسن (1380ش). قواعد فقه، ناشر: نشر دادگستر، چاپ 5.
68
68. نراقی، ملا محمد مهدی (بیتا). علم اخلاق اسلامى (ترجمۀ جامع السعادات)، ترجمه: سید جلالالدین مجتبوی، تهران، انتشارات حکمت، چاپ چهارم.
69
69نمازی شاهرودی، علی (1403ق). مستدرک سفینه البحار، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
70
70. نورى، محدث، میرزا حسین (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، مؤسسه آلالبیت علیهمالسلام
71
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی شناخت تقدیم و تأخیر در فهم قرآن با تکیه بر تفسیر تسنیم
تقدیم و تأخیر از جمله مسائلی است که در تفسیر و فهم قرآن به آن توجه میشود، مفسر گرانقدر آیتالله جوادی آملی از آن دسته افرادی است که در تفسیر آیات قرآن کریم، جوانب این امر را مورد توجه قرار میدهد که در واقع پرداختن به آن، سبب فهم هر چه بهتر آیاتی میشود که در آنها تقدیم و تأخیر صورت گرفته است. مقالۀ حاضر با روش توصیفی - تحلیلی به بررسی شناخت تقدیم و تأخیر در فهم قرآن با تکیه بر تفسیر آیتالله جوادی آملی اختصاص دارد و نتیجه میگیرد که: ایشان وجود تقدیم و تأخیر را بهسبب حکمتهایی از جمله افادۀ توحید و حصر، حصر مشهود در معبود، توجه به رکن اصلی عبادت، کثرت و مناسبت و ... دانسته است که در صورت کشف، در فهم آیات نقش مؤثری دارد. علاوه بر آن در برخی از موارد ایشان معتقدند که از تقدیم و تأخیر برای فهم آیه بهره گرفته میشود. همچنین شایان توجه است که ایشان برخی از مواردی را که سیوطی از قسم تقدیم و تأخیری دانسته و فهم آیه را مشکل کرده است، از این قسم نمیدانند.
https://jqi.ut.ac.ir/article_59529_a156f9dbc591b6c096812726186a7198.pdf
2015-12-22
649
669
تأخیر
تفسیر تسنیم
تقدیم
حکمت
فهم قرآن
وحیده
شهریاری
yassefid1369@gmail.com
1
کارشناس ارشد علوم قرآنی، دانشکدۀ علوم قرآنی زاهدان
LEAD_AUTHOR
حسین
خاکپور
dr.khakpour@theo.usb.ac.ir
2
دانشیار دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکدۀ الهیات، گروه علوم قرآن و حدیث
AUTHOR
قرآن کریم
1
1. شریف الرضى، محمدبن حسین (1414 ق)،نهج البلاغة، قم: انتشارات هجرت.
2
2. ابناثیر جزری، مبارکبن محمد (1367 ش). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، ج 1، قم: مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان.
3
3. أزدى، عبداللهبن محمد (1387 ش). کتاب الماء، ج 1، تهران: مؤسسۀ مطالعات تاریخ پزشکی.
4
4. ابنمنظور، محمدبن مکرم (1414 ق).لسان العرب، ج 4، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع- دارصادر.
5
5. بابایى، احمد علی (1382 ش). برگزیدۀ تفسیر نمونه، ج 3، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
6
6. بابایی، علی اکبر، غلامعلی عزیزیکیا، مجتبی روحانی راد (1379). روششناسی تفسیر قرآن، ج 4، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
7
7. بروجردى، حسین (1386 ش).جامع أحادیث الشیعة، ج 24، تهران: انتشارات فرهنگ سبز.
8
8. تمیمى آمدى، عبدالواحدبن محمد (1410 ق). غررالحکم و درر الکلم، قم: دارالکتاب الإسلامی.
9
9. جبران، مسعود (1386).الرائد، مترجم: رضا انزابینژاد، ج 2، مشهد: انتشارات آستان قدس.
10
10. جوادی آملی، عبدالله (1386). تفسیر تسنیم، تحقیق: محمدحسین الهیزاده، قم: مرکز نشر اسراء.
11
11. جوادی آملی، عبدالله (1387). تفسیر تسنیم، تحقیق: عبدالکریم عابدینی، قم: مرکز نشر اسراء.
12
12. جوادی آملی، عبدالله (1388). تفسیر تسنیم، تحقیق: حسین اشرفی و عباس رحیمیان، قم: مرکز نشر اسراء.
13
13. جوادی آملی، عبدالله (1389). تفسیر تسنیم، تحقیق: احمد قدسی، قم: مرکز نشر اسراء.
14
14. حر عاملى، محمدبن حسن (1409ق). وسائل الشیعة، ج 19، قم: مؤسسة آلالبیت علیهمالسلام.
15
15. حسینی دشتی، مصطفی (1369). معارف و معاریف، ج 3، تهران: مؤسسۀ فرهنگی آرایه.
16
16. راغب اصفهانى، حسینبن محمد (1374 ش). مفردات الفاظ قرآن، مترجم: خسروى، غلامرضا، ج 1، تهران: انتشارات مرتضوی.
17
17. سیاح، احمد (بیتا).فرهنگ بزرگ جامع نوین، ج 1، تهران: انتشارات اسلام.
18
18. سیوطی، جلالالدین (1360). الاتقان فی علوم القرآن، مترجم: مهدی حائری قزوینی، ج 2، تهران: امیرکبیر.
19
19. سیوطی، جلالالدین (1389). الاتقان فی علوم القرآن، مترجم: محمود طیبحسینی، ج 1، قم: دانشکدۀ اصولالدین.
20
20. طباطبایی، محمد حسین (1374 ش). تفسیر المیزان، ج 1، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
21
21. طبرسى، فضلبن حسن (1372 ش).مجمعالبیان فى تفسیر القرآن، ج 3، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
22
22. قرائتى، محسن (1383). تفسیر نور، ج 3، تهران: مرکز فرهنگى درسهایی از قرآن.
23
23. قرشى بنایى، علی اکبر (1412ق).قاموس قرآن، ج 1، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
24
24. مجلسى، محمد باقر (1403ق).بحار الأنوار، ج 72، بیروت: دارالإحیاء التراث العربی.
25
25. مکارم شیرازى، ناصر (1374ش).تفسیر نمونه، ج 13، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
26
ORIGINAL_ARTICLE
خاورشناسان و تطورات هرمنوتیک تفسیری شیعه؛تحلیل انتقادی آرای تاد لاوسن
تاد لاوسن از خاورشناسان معاصر، در مقالۀ هرمنوتیک تفسیر پیشامدرن اسلامی و شیعی تلاش دارد گونهها و تطور تاریخی رخداده در هرمنوتیک تفسیر شیعۀ دوازده امامی را توصیف و ارزیابی کند. بر پایۀ این مقاله تفسیر امامیه از پدیداری تا دورۀ معاصر چهار گونه هرمنوتیک ولایتمحور، مصالحه، عرفانی – باطنی (ناشنوایی هرمنوتیکی) و فلسفی – ولایی را گذرانیده است؛ چرخش هرمنوتیکی شیعه از امام به مفسر در تبیین قرآن و عجین شدن آن با رهیافتهای عرفانی و فلسفی از ویژگیهای دورههای دوم تا چهارم محسوب میشود. تطورات رخداده در ادوار چهارگانۀ هرمنوتیک شیعی از شرایط فرهنگی - سیاسی جامعۀ شیعی، ظهور نخبگان علمی شیعه، اثرپذیری عالمان امامی از رهیافتهای اعتزالی، عرفانی و باطنی اهل سنت متأثر بوده است. در این میان نقش حکومتهای شیعی چون آل بویه و صفویه و ظهور عالمانی چون سید مرتضی، سید حیدر آملی و ملاصدرا در شکلگیری گونههای جدید هرمنوتیکی برجسته بهنظر میرسد. در این مقاله دیدگاههای لاوسن مطرح و کاستیهای آن نشان داده شده است.
https://jqi.ut.ac.ir/article_59530_9ccd73af52d08e8b5a5b3bbe9cdf9508.pdf
2015-12-22
671
693
تاد لاوسن
تفاسیر امامیه
نقد خاورشناسان
هرمنوتیک قرآن
علی
راد
ali.rad@ut.ac.ir
1
دانشیار گروه علوم قرآن، پردیس فارابی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
احسائی، ابن ابیجمهور (1403). عوالی الئالی فی الاحادیث الدینیه، تحقیق: مجتبی عراقی، قم: مطبعة سیدالشهداء.
1
اسعدی، محمد (۱۳۸۵). سایهها و لایههای معنایی: درآمدی بر نظریۀ معناشناسی مستقل فرازهای قرآنی در پرتو روایات تفسیری، قم، مؤسسۀ بوستان کتاب.
2
باقری، علی اوسط (1387). «نظریههای تفسیر متون و مؤلف محوری مفسّران مسلمان»، قرآن شناخت، شمارۀ 2، سال اول، قم: 60 - 61.
3
برنجکار، رضا؛ شاکر، محمد تقی (1391). حقیقت مصحف فاطمه علیها السلام و پاسخ به شبهاتی پیرامون آن، پژوهشهای اعتقادی کلامی، شمارۀ 6: 37 - 52 .
4
بروجردی، سید حسین (1416). تفسیر الصراط المستقیم، قم: مؤسسة أنصاریان للطباعة والنشر.
5
بوسه، هربرت (1390). ایران در عصر آل بویه، ریچارد نلسون فرای. در تاریخ ایران کمبریج،. ج.4. ترجمۀ حسن انوشه. تهران: انتشارات امیر کبیر.
6
جعفری، سید محمد مهدی (۱۳۷۵). سید رضی، تهران: طرح نو.
7
جمعی از نویسندگان(1382). اندیشههای کلامی شیخ طوسی رحمه الله، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوى.
8
جوادی، قاسم (1378). «تأثیر اندیشههای کلامی شیعه بر معتزله»، هفت آسمان، شمارۀ یک، بهار 1378ش: 122 ـ 149.
9
سجادی، صادق (1375). «آل بویه» دانشنامۀ بزرگ اسلامی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج ۱: ۳۸۸.
10
راد، علی (1390). مبانی کلامی امامیه در تفسیر، تهران، انتشارات سخن.
11
زرندی، میرمحمدی (1420). بحوث فی تاریخ القرآن وعلومه، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
12
سبحانی، جعفر (1373). فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی، قم، انتشارات توحید.
13
صدوق، محمد (1404). عیون أخبار الرضا (ع)، تصحیح وتعلیق: حسین الأعلمی، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
14
طوسی، محمدبن حسن (1409). التبیان فی تفسیر القرآن، چاپ اول، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
15
طهرانی، آغا بزرگ (1403). الذریعه الی تصانیف الشیعه، سوم، بیروت، دار الأضواء.
16
طیب حسینی، سید محمود (1388). چند معنایی در قرآن کریم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم.
17
لاوسن، تاد(1395). هرمنوتیک تفسیر پیشامدرن اسلامی و شیعی، ترجمه: حقانی فضل، محمد، تفسیر امامیه در پژوهشهای غربی، قم، پژوهشگاه قرآن و حدیث.
18
معرفت، هادی (1415). التمهید فی علوم القرآن، ج 1، چاپ دوم، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
19
مفید، محمد (1372). اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
20
مهدوی راد، محمد علی (1381). پژوهشگونهای دربارۀ مصحف فاطمه (س)، آینۀ پژوهش، شمارۀ 75: 2 - 19.
21
مهدوی راد، محمد علی (1382). آفاق تفسیر، تهران، نشر هستینما.
22
مهدوی راد، محمد علی، احمدنژاد، امیر (1390). بررسی روایت نزول قرآن بر مبنای «ایاک اعنی و اسمعی یا جارة» بهعنوان قاعدهای در تفسیر آیات عتاب به پیامبر اکرم (ص)، علوم حدیث، زمستان 1390 - شمارۀ 62.
23
نجارزادگان، فتحالله (1424). سلامة القرآن من التحریف، قم، نشر مشعر.
24
نجاشی، احمد (1416). فهرست اسماء مصنفی الشیعة، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
25
نصراللهی، میثم (1391). بررسی آرا و اندیشههای شیخ علاءالدوله سمنانی، قم: نشر ادیان.
26
نصیری، علی (1386). رابطۀ متقابل کتاب و سنت، تهران، نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
27
نقوی، سید حامد (1405). خلاصة عبقات الأنوار، طهران: مؤسسة البعثة.
28
B. Todd Lawson، Hermeneutics of pre-modern Islamic and Shiʿite exegesis، adopted from http://www.iranicaonline.org/articles/hermeneutics، Last Updated: March 22، 2012، available in print Vol. XII، Fasc. 3، pp. 235-239.
29
M. M. Bar-Asher، Scripture and Exegesis in Early Imami Shiism، Leiden and Jerusalem، 1999.
30
Meir M. Bar-Asher، Scripture and Exegexis in Early Imāmī Shiism، (Brill: Leiden، Boston، Köln)، 1999، pp. 101-24 (‘Methods of Exegesis’).
31
Robert Gleave، “Early Shi'i Hermeneutics: Some Exegetical Techniques Attributed to the Shi'i Imams،” in: Karen Bauer (ed.)، Aims، Methods and Contexts of Qur'anic Exegesis (2nd/8th -9th/15th c.)، Oxford University Press، 2013، pp. 141-172.
32
ORIGINAL_ARTICLE
نگاهی به آیات فقهی معابد اهل کتاب
گرچه اسلام همۀ احکام مساجد را بر معابد جاری نمیکند، در بسیاری از موارد معابد اهل کتاب را به دیدۀ مساجد مینگرد، از همینرو نماز خواندن مسلمان در معابد اهل کتاب را صحیح میداند. توصیۀ قرآن به بزرگداشت و تعظیم شعائر خداوند، از جمله معابد اهل کتاب بهدلیل روایات و وحدت ملاک، شامل حرمهای پیامبران و ائمه (ع) نیز میشود. استفاده از معابد اهل کتاب برای تغلیظ سوگند در مواردی مانند لعان و نیز باطل دانستن نکاح موقت مرد مسلمان با زن مسیحی که طلاق ازدواج قبلی وی در دادگاه صورت گرفته نه کلیسا، نشانگر آن است که اسلام به اعتقاد اهل کتاب دربارۀ معابدشان احترام میگذارد. با توجه به آیات قرآن، مسجد در دو معنای عام و خاص بهکار رفته است، کاربرد آن در معنای عام، معابد اهل کتاب را نیز شامل میشود. کاربرد مسجد در معنای خاص آن، همان معنای عرفی و مشهور نزد مسلمانان را دارد.
https://jqi.ut.ac.ir/article_59531_24f241ae4b02eb4139fb50b795467925.pdf
2015-12-22
695
716
بزرگداشت
تخریب
مسجد
معابد
مرتضی
رحیمی
mrahimi2@gmail.com
1
استادیار بخش علوم قرآن و فقه دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
آملی، میرزا هاشم (1406). المعالم المأثورة، ج 3، قم، مؤلف الکتاب.
2
ابن العربی، محیالدین (بیتا). احکام القرآن، ج 3، بیجا
3
ابنمنظور، محمدبن مکرم (1414). لسان العرب، ج 8، بیروت، دارالفکر و الطباعة و النشر و التوزیع.
4
بحرانی، سید هاشم (1416ق). البرهان فی تفسیر القرآن، ج 4، تهران، بنیاد بعثت
5
بحرانی، محمد سند (1415ق). سند العروة الوثقی، ج 2، قم، انتشارات صحفی.
6
بحرانی آل عصفور، یوسفبن احمد (1405ق). الحدائق الناضرة، ج 7، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم
7
برقی، ابوجعفر احمدبن محمد (1371). المحاسن، ج 2، قم، دارالکتب الاسلامیة
8
بلاغی نجفی، محمد جواد (1420ق). تفسیر آلاء الرحمن، ج 1، قم، بنیاد بعثت
9
بهایی عاملی، محمدبن حسین (1410ق). حرمة ذبایح اهل الکتاب، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات
10
بهجت، محمد تقی (1428). استفتائات، ج 2 و 4، قم، دفتر حضرت آیتالله بهجت.
11
بیضاوی، عبداللهبن عمر (1418ق). انوار التنزیل، ج 1، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی
12
جصاص، احمد (1405ق). احکام القرآن، ج 5، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی
13
حر عاملی، محمدبن حسن (1409). وسائل الشیعه، ج 5 و 28، قم، مؤسسۀ آلالبیت (ع).
14
حسنی، هاشم معروف (1411ق). تاریخ الفقه الجعفری: قم، دارالکتاب الاسلامی
15
حلی علامه، حسنبن یوسف (1420). تحریر الاحکام الشرعیة علی مذهب الامامیة، ج 3، قم، مؤسسۀ امام صادق علیه السلام.
16
................................... (1412). منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، ج 4، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیة.
17
................... (1419). نهایةالإحکام، ج 1، قم، مؤسسۀ آلالبیت (ع).
18
حلی جمالالدین، احمد (1410). المقتصر من شرح المختصر، ج 2، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیة.
19
راغب اصفهانی، حسینبن محمد (1412ق). مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالثقافة
20
راوندی قطبالدین، سعید (1405ق). فقه القرآن، ج 1، قم، کتابخانۀ آیتالله مرعشی
21
رضا، محمد رشید (1414ق). المنار، ج 11، بیروت، دارالمعرفة
22
سبزواری، عبدالأعلی (1413). مهذب الاحکام، ج 19، قم، دفتر آیتالله سبزواری.
23
سبزواری، سید عبدالاعلی(بیتا). جامع الاحکام الشرعیة، قم، مؤسسة المنار.
24
شهابی، محمود (1417ق). ادوار فقه، ج 2، تهران، سازمان چاپ و انتشارات
25
شهید ثانی عاملی، زینالدینبن علی (1413). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج 10، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیه.
26
شیرازی حسینی، سید محمد (1426ق). الفقه، السلم و السلام، بیروت، دارالعلوم للتحقیق و الطباعة و النشر
27
صاحب ابن عباد، اسماعیل (1414). المحیط فی اللغة، ج 2، بیروت، عالم الکتاب.
28
صادقی تهرانی، محمد (1419ق). البلاغ فی تفسیر القرآن، قم، نشر مؤلف
29
صدر، محمد باقر (1408). بحوث فی شرح العروة الوثقی، ج 4، قم، مجمع الشهید آیتالله الصدر العلمی.
30
صدوق قمی، محمدبن علی (1413). من لایحضره الفقیه، ج 1 و ج 2، قم، دفتر انتشارات اسلامی
31
طباطبایی، محمد حسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن، ج 3، 13 و 14، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین، چاپ پنجم
32
طبرسی، فضلبن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 7، تهران، انتشارات ناصر خسرو.
33
شیخ طوسی، محمدبن حسن (1387). المبسوط فی فقه الامامیه، ج 5، تهران، المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریة.
34
_________________(بیتا). التبیان فی تفسیر القرآن، ج 6، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی
35
عراقی، عبدالنبی (1380). المعالم الزلفی، قم، المطبعة العلمیة.
36
فراهیدی، خلیلبن احمد (1410ق). کتاب العین، ج 2، قم، نشر هجرت
37
فیض کاشانی، محمد محسن (1406). الوافی، ج 7 و 12، اصفهان، کتابخانۀ امام امیرالمؤمنین علی (ع).
38
فیاض کابلی، محمد اسحاق (بیتا). تعلیق مبسوطة علی العروة الوثقی، ج 3، قم، انتشارات محلاتی.
39
فیاض کابلی (1426). توضیح المسائل، قم، انتشارات مجلسی.
40
قرائتی، محسن (1383). تفسیر نور، ج 9، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن
41
قرشی، علی اکبر (1412). قاموس قرآن، ج 3، تهران، دارالکتب الاسلامیة.
42
کاظمی، فاضل، جوادبن سعد (بیتا). مسالک الافهام الی آیات الاحکام، ج 1، بیجا، بینا
43
کرکی، علیبن حسین (1414). جامع المقاصد، ج 2، قم، مؤسسۀ آلالبیت (ع).
44
کلانتر، سید محمد (1410). حاشیۀ مکاسب شیخ انصاری، ج 10، قم، مؤسسۀ مطبوعاتی دارالکتاب.
45
کلینی، محمدبن یعقوب (1407). الکافی، ج 3، تهران، دارالکتب الإسلامیة.
46
گیلانی، سید محمد باقر (1409). تحفة الأبرار الملتقط من آثار الائمة الأطهار، اصفهان، انتشارات کتابخانۀ مسجد سید.
47
مجلسی، محمد باقر (1410). بحارالانوار، ج 80، بیروت، مؤسسة الطبع
48
مدرسی، محمد تقی (1377). تفسیر هدایت، ج 10، ترجمۀ مترجمان، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی
49
مصطفوی، حسن (1402). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 6، تهران، مرکز الکتاب للترجمة و النشر.
50
مطهری، مرتضی (1383ش).مجموعه آثار شهید مطهری، ج 25،قم - تهران، انتشارات صدرا.
51
مکارم شیرازی، ناصر (1372ش). تفسیر نمونه، ج 3، 13 و 14، تهران، دارالکتب الاسلامیة.
52
مکارم شیرازی، ناصر (1421ق). الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، ج 3، 10 و 19، قم، مدرسۀ امام علیبن ابیطالب (ع)
53
میانجی ملکی، محمد باقر (1400). بدایع الاحکام فی تفسیر آیات الاحکام، بیروت، مؤسسة الوفاء.
54
نجفی، محمد حسن (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج 8، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
55
نجفی، محمد حسن (1415ق). مجمع الرسائل، مشهد، مؤسسۀ صاحبالزمان
56
نراقی، احمدبن محمد مهدی (1422ق). رسائل و مسائل نراقی، قم، کنگرۀ نراقیین
57
واسطی زبیدی، محبالدین (1414). تاج العروس من جواهر القاموس، ج 8 و 19، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
58
وجدانی، قدرتالله (1426). الجواهر الفخریة فی شرح الروضة البهیة، ج 2، قم، انتشارات سماء قلم.
59
هاشمی، محمود (1426). فرهنگ فقه مطابق با مذهب امامیه، به قلم جمعی از پژوهشگران، زیر نظر سید محمود هاشمی، ج 2، قم، مؤسسۀ دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع).
60
یزدی، سید محمد کاظم طباطبایی (1409). العروة الوثقی فیما تعم به البلوی، ج 1، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
61
ORIGINAL_ARTICLE
مقارنه دیدگاه ها در گستره عصمت گفتاری رسول خدا با محوریت آیات نخست سوره نجم
شرط اصلی تحقق رسالت، عصمت انسان منتخب بوده که این اندیشه از دیدگاه قرآن نیز ضروری دانسته شده است. در اثبات عصمت انبیا (ع) علاوه بر دلایل عقلی، از دلایل نقلی نیز بهره گرفتهاند. مسئلۀ پسین در حوزۀ عصمت، بررسی نگاه آموزههای دینی به قلمرو این مقوله خواهد بود. مقام عصمت، جایگاهی است که مراتبی از حداقلهای این جایگاه تا عالیترین آنها را در خود جای میدهد. حتی باید گفت عصمت به تناسب متعلق آن، به گونههای متفاوتی تقسیم میشود. در مقالۀ حاضر که با روش کتابخانهای و با رویکرد تحلیلی انجام پذیرفته است؛ کوشیدهایم به بررسی و نقد آرای مفسران در محدودۀ عصمت اثباتپذیر از آیات سوم و چهارم سورۀ النجم بپردازیم. مصداق سخن در این آیات به اجماع مفسران، پیامبر اکرم (ص) است. بررسی گفتارهای ذیل آیات، بیانگر طرح دیدگاههای گوناگون در تبیین آیات خواهد بود. برخی استناد به آیه را در اثبات عصمت جزئی و برخی عصمت شمولی گفتار حضرت، بیان داشتهاند. این در حالی است که دیدگاه عصمت جزئی دربرگیرندۀ دو محور شامل حیطۀ قرآن و وحی و همچنین تطبیق بر گفتار حضرت در مسئلۀ جانشینی و امامت شده است. افزون بر این دو دیدگاه اصلی، برخی مفسران ضمن بیان دلایل مختلفِ اشارهکننده به عصمت جزئی و کلی، نتیجۀ مشخصی از آن ارائه ندادهاند. نوشتۀ پیشرو در نهایت با بررسی ریشۀ اختلاف دیدگاهها و توجه به قراین داخلی و خارجی، نشان خواهد داد که دلالت آیات مورد بحث بر عصمت فراگیر دیدگاه اثباتپذیری است.
https://jqi.ut.ac.ir/article_59532_211acfaff7993b0a3520a4f54d508154.pdf
2015-12-22
717
748
پیامبر اکرم (ص)
سورۀ نجم
عصمت گفتاری
نطق
وحی
محمدتقی
شاکر
14mt.shaker@gmail.com
1
دکتری کلام امامیۀ دانشگاه قرآن و حدیث؛ پژوهشگر پژوهشگاه امام صادق (ع)
LEAD_AUTHOR
زهره
جمالی زواره
ab33845@gmail.com
2
کارشناس ارشد تفسیر و علوم قرآن حوزۀ علمیۀ خواهران
AUTHOR
* قرآن مجید
1
ابنبابویه، محمدبن على (1376). الأمالی (للصدوق)، چاپ ششم، تهران: کتابچى.
2
ابنخمیر(1420). تنزیه الانبیاء عما نسب الیهم حثالة الاغبیاء – دمشق.
3
ابن شهرآشوب مازندرانى، محمدبن على (1379). مناقب آل أبیطالب علیهم السلام (لابن شهرآشوب)، قم: علامه.
4
ابن شهرآشوب مازندرانى، محمدبن على (1410). متشابه القرآن و مختلفه، قم: انتشارات بیدار.
5
ابنعاشور، محمدبن طاهر (بیتا). التحریر و التنویر، بیجا.
6
ابنمنظور، محمدبن مکرم (1414). لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دار صادر.
7
ابنهشام انصاری، جمالالدین (1433). مغنی الادیب (تصحیح: علی رضا رنجبر)، قم: مرکز مدریت حوزههای علمیه.
8
ابوالفتوح رازى، حسینبن على (1408). روض الجنان و روح الجنان فى تفسیرالقرآن (تحقیق: دکتر محمد جعفر یاحقى- دکتر محمد مهدى ناصح)، مشهد: بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى.
9
خویی، ابوالقاسم (1417). مصباح الاصول، مؤسسه احیاء آثار الخوئی، قم.
10
ابوالقاسم خویی (1417). مصباح الاصول، مؤسسه احیاء آثار الخوئی، قم.
11
آل سعدى، عبدالرحمنبن ناصر (1408). تیسیر الکریم الرحمن، مکتبة النهضة العربیه – بیروت.
12
آلوسى، محمود (1415). روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم (تحقیق: على عبدالبارى عطیة)، بیروت: دارالکتب العلمیه.
13
برقى، احمدبن محمدبن خالد (1371). المحاسن، قم: دارالکتب الإسلامیة.
14
تحریری، محمد باقر (1388). شرح حدیث عنوان بصری (بندگی حقیقی و حقیقت علم) (تنظیم: حسین حسینزاده اصفهانی)، تهران: حر.
15
جصاص، احمدبن على (1405). احکام القرآن (جصاص)، دارالاحیاء التراث العربى – بیروت.
16
جوادی آملی، عبدالله (1390). نشانههای پرواپیشگی، قم: نشر هاجر.
17
حریری، محمد یوسف (1384). فرهنگ اصطلاحات قرآنی، قم: هجرت.
18
حسکانی، عبیداللهبن عبدالله (1411). شواهد التنزیل لقواعد التفضیل (محقق محمد باقر محمودى) تهران: التابعة لوزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی.
19
حسینى شاهعبدالعظیمى، حسینبن احمد (1363). تفسیر اثنیعشرى، تهران: انتشارات میقات.
20
خواجه نصیرالدین طوسى (1405). تلخیص المحصل المعروف بنقد المحصل، دارالاضواء – بیروت.
21
دروزه، محمد عزه (بیتا). التفسیر الحدیث (ترتیب السور حسب النزول)، بیروت: دارالغرب الاسلامی.
22
رجبی، محمود (1383). روش تفسیر قرآن، چاپ اول، قم: پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه.
23
زرشکی، محمد بن بهادر (1409). البرهان فی علوم القرآن، بیروت، دارالمعرفه.
24
زمخشرى، محمود (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی.
25
سمرقندى، نصربن محمدبن احمد (بی تا). بحرالعلوم، بیجا.
26
سیوطی، عبدالرحمنبن ابیبکر (بیتا). ترتیب سور القرآن (محقق سید جمیلی)، بیروت: دار و مکتبه الهلال.
27
سیوطى، جلالالدین (1404). الدر المنثور فى تفسیر المأثور، کتابخانۀ آیتالله مرعشى نجفى – قم.
28
شاکر محمد تقی و رضا برنجکار (1404). امامت و خاتمیت از دیدگاه قرآن و روایات، مجلۀ کتاب قیم، شمارۀ 6.
29
شرفالدین، جعفر (بیتا). الموسوعه القرآنیه (خصایص السور) (مراجعه ابوعلی محمد توفیق و احمد حاطوم)، بیروت: دارالتقریب بینالمذاهب الاسلامیه.
30
شریف لاهیجى، محمدبن على (1373). تفسیر شریف لاهیجى، دفتر نشر داد – تهران.
31
یوسفیان، حسن؛ شریفی، احمد حسین (1388). پژوهشی در عصمت معصومان (ع)، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
32
شریف الرضی، محمدبن حسین (1414). نهج البلاغة (للصبحی صالح) – قم.
33
شریف مرتضى، علیبن حسین (1250). تنزیه الأنبیاء - قم.
34
ذهبى، شمسالدین محمدبن احمد (1413). تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، بیروت، دارالکتاب العربى.
35
شیخ مفید (1413الف). اوائل المقالات، المؤتمر العالمی للشیخ المفید – قم.
36
شیخ مفید (1413ب). تصحیح اعتقادات الامامیة، المؤتمر العالمی للشیخ المفید – قم.
37
صادقى تهرانى، محمد (1365). الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن، قم: انتشارات فرهنگ اسلامى.
38
طباطبایى، سید محمد حسین (1417). المیزان فى تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
39
طنطاوى، سید محمد (بی تا). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، بیجا.
40
طوسى، محمدبن حسن (بیتا). التبیان فى تفسیر القرآن (تحقیق احمد قصیر عاملى)، بیروت: دارلااحیاء التراث العربى.
41
عبدالباقی، محمد فواد (1391). المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم، قم: نوید اسلام.
42
عروسى حویزى، عبد علىبن جمعه (1415). تفسیر نورالثقلین (تحقیق: سید هاشم رسولى محلاتى)، قم: انتشارات اسماعیلیان.
43
فاریاب، محمد حسین (1390). عصمت امام در تاریخ تفکر امامیه تا پایان قرن پنجم هجری، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (رحمهالله تعالی).
44
فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمدبن عمر (1420). مفاتیح الغیب، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
45
فخرالدین رازى (1409ق). عصمة الأنبیاء: بیروت، چاپ دوم.
46
فرات کوفى، ابوالقاسم فراتبن ابراهیم (1410). تفسیر فرات الکوفى، تهران: سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
47
فراهیدى، خلیلبن احمد (1410). کتاب العین، قم: انتشارات هجرت.
48
فیض کاشانى، ملا محسن (1415). تفسیر الصافى (تحقیق: حسین اعلمى)، تهران: انتشارات الصدر.
49
قائمینیا، علیرضا (1389). بیولوژی نص (نشانهشناسی و تفسیر قرآن)، فرهنگ و اندیشه.
50
قرشى، سید على اکبر (1371). قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
51
قمى، علىبن ابراهیم (1367). تفسیر قمى (تحقیق: سید طیب موسوى جزایرى)، قم.
52
کلینى، محمدبن یعقوب (1407). الکافی (ط - الإسلامیة) – تهران.
53
کوفى اهوازى، حسینبن سعید (1402). الزهد، العلمیه، قم.
54
مجلسى، محمد باقربن محمد تقى (1403). بحار الأنوار، بیروت: دارإلاحیاء التراث العربی.
55
حجتی، محمد باقر (1365). اسباب النزول، وزارت ارشاد اسلامی، تهران.
56
رضائی اصفهانی، محمد علی (1392). منطق تفسیر قرآن، ترجمه و نشر المصطفی، قم.
57
معرفت، محمد هادی (1389). تاریخ قرآن، تهران: سمت.
58
مصباح یزدی، محمد تقی (1377). آموزش عقاید، بیجا: چاپ و نشر بینالملل.
59
مغنیه، محمد جواد (1424). تفسیر الکاشف، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
60
مکارم شیرازى، ناصر و همکاران (1374). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
61
نائینى، محمد حسین (1352). اجود التقریرات – قم.
62
ORIGINAL_ARTICLE
چکیده انگلیسی
https://jqi.ut.ac.ir/article_60685_993b20ab590a54ae1d2b29bed6d53c8c.pdf
2015-12-22
1
7