بررسی ماهیت واقع‌بینی و آثار آن از منظر قرآن و حدیث

نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز

2 استادیار دانشگاه شیراز

چکیده

در دین مبین اسلام همواره بر توجه به واقع‌بینی تأکید شده است و به‌علاوه یکی از ارکان اساسی آن را تشکیل می‌دهد. بر این اساس دین اسلام به انسان می‌آموزد که واقعیت‌ها را در نظر داشته باشد و بر پایۀ آن حرکت و تلاش خود را تنظیم و برنامه‌ریزی کند؛ زیرا بدون شناخت واقعیت‌ها نمی‌توان به اهداف آرمانی (که سعادت انسان در پرتو آن رقم می‌خورد) دست یافت. از این‌رو ضروری است که با شناسایی ماهیت واقع‌بینی و آثار آن، گامی در جهت اطاعت از اوامر الهی و به‌دنبال آن تقویت این عنصر مهم در انسان و ایجاد انگیزه برای رشد و تعالی هر چه بیشتر آن، به جلو برداشته شود تا در نهایت انسان به کامیابی و سعادت حقیقی خویش نائل شود. در این پژوهش که به روش کتابخانه‌ای گردآوری شده، پس از تبیین ماهیت واقع‌بینی، به بیان آثار آن و روابط بین این آثار و تقدم و تأخر آنها پرداخته خواهد شد.
 

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم. ترجمۀ محمدمهدی فولادوند، چ اول، تهران: دارالقرآن الکریم.

    1. آلوسى، سید محمود (1415). روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم،‏ چ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه‏.
    2. ابن‌شعبه حرانی، حسن‌بن علی (1404). تحف العقول‏، چ دوم، ‏قم: جامعۀ مدرسین. ‏
    3. ابن‌بابویه، محمد‌بن على (1376). الأمالی (للصدوق)،‏ چ ششم، تهران: کتابچی.‏
    4. تاجدینی، فرهاد (1365). «واقع‌بین باشیم»، تربیت، جلد 1: 52 - 65.
    5. جوادی آملی، عبدالله (1390). تفسیر موضوعی قرآن کریم: فطرت در قرآن، قم: اسراء.
    6. حسینی، محسن ‏(1385). «واقع‌‌بینی و آرمانگرایی در سیرۀ امام کاظم علیه‌السلام»، کیهان، جلد 18747: ۶.
    7. دهخدا، علی‌اکبر (1373)  لغتنامۀ دهخدا، چ اول، تهران: دانشگاه تهران.
    8. شاذلی، سیدبن قطب‌بن ابراهیم (1412). فى ظلال القرآن،‏ چ هفدهم، ‏بیروت- قاهره: دارالشروق‏.
    9. شعبانلو، حسن (1379). «الگوی آرمانگرایی و واقع‌بینی در اندیشه و سیرۀ امام علی علیه‌السلام»، پژوهشنامۀ حقوق اسلامی، جلد 1: 36 - 45.
    10. شیروانی، علی (1379). اخلاق اسلامی و مبانی نظری آن، قم: دارالفکر.
    11. طباطبایی، سید محمدحسین (1382). اصول عقاید و دستورات دینی 4 - 1، قم: دفتر تنظیم و نشر آثار علامه طباطبایی.
    12. -------- (1387)، تعالیم اسلام، چ سوم، قم: بوستان کتاب.
    13. -------- (1374). تفسیر المیزان، ترجمۀ سید محمدباقر موسوی همدانی، چ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    14. -------- (1388). شیعه در اسلام، چ پنجم، قم: بوستان کتاب.
    15. طیب، سید عبدالحسین (1378).  اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات اسلام.
    16. علوی‌نژاد، سید حیدر (1389). «واقع‌گرایی تربیت قرآنی از نگاه سید قطب»، پژوهش‌های قرآنی، جلد 61: 138 - 161، مشهد، دفتر تبلیغات اسلامی.
    17. فیض‌الاسلام اصفهانی، علی‌نقی (1376). ترجمه و شرح صحیفۀ کامله سجادیه، چ دوم، تهران: فقیه.
    18. قرائتی،‌ محسن (1383). تفسیر نور، چ یازدهم، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
    19. کلینی، محمدبن یعقوب‌بن اسحاق (1407). الکافی، چ چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
    20. مجلسی، محمد‌ باقربن محمدتقی (1403). بحار الأنوارالجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ترجمۀ محمدجواد نجفی،چ دوم، بیروت، دارإلاحیاء التراث العربی.
    21. -------- (1414). لوامع صاحبقرانی مشهور به شرح فقیه، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
    22. مصباح یزدی، محمدتقی (1390). انسان‌شناسی در قرآن، چ سوم، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    23. مطهری، مرتضی (1370).  فطرت، چ دوم، تهران: صدرا.
    24. مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه‏، چ اول، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
    25. منتظری، حسینعلی (1384). درس‌‌هایی از نهج البلاغه، تهران: سرایی.
    26. میرحسینی، سید احمد (1384). «خداشناسیازراهفطرت»، فقه و اصول، پژوهش‌های فقهی، شمارۀ 2: 51 - 68.