یکی از مباحث مهم در عرصۀ فقه و تفسیر قرآن کریم، موضوع آزادی دین در اسلام است که به عرصة سیاسی نیز کشیده شده و بحث در مورد تعارض صوری آیات سیف و نفی اکراه مثار بحث و جدال میان محققان شده است. بین آیات سیف و نفی اکراه یکی از چهار رابطة مفروض زیر برقرار می‌شود: 1. آیات سیف ناسخ آیات نفی اکراهند. 2. عکس حالت اول. 3. آیات سیف مخصص عموم آیات نفی اکراهند. 4. آیات سیف ناظر بر اکراه ظاهری و آیات نفی اکراه، ناظر بر اکراه باطنی هستند. به‌دلیل وجود آیۀ 29 از سورة توبه که دلیل آزادی اهل کتاب در دینداری خود به شرط پرداخت جزیه است، فرض اول منتفی می‌شود؛ زیرا با این فرض باید تسلیم شد که آیات سیف بعد از ناسخ بودن، مجدداً توسط این آیه نسخ شده است؛ زیرا آیۀ سیف بین آیات نفی اکراه و آیۀ 29 توبه که مؤید هم هستند، نازل شده و این فرض مردود است. فرض دوم مستلزم تقدم ناسخ بر منسوخ خواهد بود که عدم وقوع، بلکه عدم امکان شرعی آن واضح است. در این مبحث با روش و براهین نو و روشن بر صحت صورت چهارم استدلال می‌شود.
ابتدای صفحه