عصمت یا عدم عصمت در گزاره‌های قرآن و عهدین

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

یکی از مبانی مهم در شناخت و تفسیر قرآن‌، تورات و انجیل، اعتقاد به عصمت وخطاناپذیری درالفاظ و گزاره‌های این کتاب‌های آسمانی است. اگر آیات و عبارات قرآن کریم و عهدین در بستر نزول و گذر زمان دچار اختلاف و تعارض شده باشند، دیگر نمی‌توان به آنها اعتماد کرد. از جملۀ وجوه اصالت و اعتبار متون وحیانی، صیانت آنها از هر گونه اشتباه، ناسازگاری و اختلاف است. هرگاه کسی با این مبنا در مقام فهم آیات برآید، از آیات جز هماهنگی انتظار دیگری را نخواهد داشت و همۀ تلاش خود را به‌کار خواهد گرفت تا این سازگاری و همگرایی آیات را دریابد. در این مقاله، ضمن بیان دیدگاه‌های مختلف در این زمینه و بررسی آنها نتیجه گرفته شده که عصمت متون وحیانی، دیدگاه غالب مسلمانان و سنت یهودی است، اما در میان مسیحیان اختلاف نظر وجود دارد. علت عمدۀ این امر، به نوع نگاهی بستگی دارد که مسلمانان، یهودیان و مسیحیان دربارۀ وحی دارند.

کلیدواژه‌ها


  • ·        قرآن کریم (بی‌تا). ترجمۀ محمد مهدی فولادوند، قم: دارالقرآن الکریم.
  • کتاب مقدس(عهد قدیم و عهد جدید) (1987). انجمن پخش کتب مقدسه.
  • الکتاب المقدس (1988). الطبعه الثانیه، دارالمشرق، بیروت .

1)آشتیانی، جلال‌الدین (1368). تحقیقی در دین یهود، تهران: نشر نگارش، چاپ دوم.

2) ابن حزم اندلسی، ابومحمد علی(1422 ق-2002م). الفصل فی الملل و الأهواء و النحل، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.

3)___________________( 1425 ه‍ ـ 2003 م). توراة الیهود، الطبعة الاولی، دمشق: دارالقلم.

4) ابن میمون، موسی(بی‌تا). دلالة الحائرین، [بی‌جا]: مکتبه الثقافه الدینیه.

5) انس، جمیس(1890). کتاب نظام التعلیم فی علم اللاهوت القویم، بیروت: مطبعة الامیرکان.

6) ایمانی لنگرودی ، طاهره(1377). اثبات عدم وجود تناقض درقرآن کریم ، قم: دانشگاه قم.

7) باربور، ایان(1374). علم و دین، ترجمة بهاءالدین خرمشاهی، [بی‌جا]: مرکز نشر دانشگاهی، چاپ دوم.

8) بطرس، عبدالملک(1995 م). قاموس کتاب مقدس، الطبعة الاولی، قاهره: دارالثقافة.

9) بلاغی نجفی، محمد جواد(1360). الهدی الی دین المصطفی،ترجمۀ سید احمد صفائی، بی‌جا: انتشارات آفاق.

10)بوکای، موریس(1372). مقایسه‌ای میان تورات، انجیل، قرآن و علم،ترجمۀ ذبیح‌الله دبیر، تهران:دفترنشرفرهنگ اسلامی، چاپ پنجم.

11) پیترز، اف. ئی (زمستان 1381). یهودیت، مسیحیت و اسلام، ترجمة حسین توفیقی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، چاپ اول.

12) توفیقی،حسین (بهار 1382). « تأویل کتاب آسمانی در ادیان ابراهیمی»، هفت آسمان، ش 17.

13) جماعة من اللاهوتیین (1986). تفسیر الکتاب المقدس، بیروت: دارمنشورات النفیر، الطبعة الثالثة.

14)جوادی آملی، عبدالله(1392). تفسیرموضوعی قرآن کریم، قم: مرکز نشر اسراء، چاپ پنجم.

15) حقی بروسوی، اسماعیل (1405 ق). روح البیان، بیروت: دارالاحیاءالتراث العربی، چاپ هفتم.

16) الخوئی، سید ابوالقاسم (1364). البیان فی تفسیر القرآن، بیروت – لبنان: دارالزهراء، چاپ اول.

17)خلف‌الله، محمد احمد، (1999م). الفن القصصی فی القرآن، شرح وتعلیق خلیل عبدالکریم، بیروت، مؤسسۀ انتشارات العربی.

18) الدیوانی، طه (1412ق). حول دعوی التناقض بین نصوص القرآن، فصلنامۀ رسالۀ القرآن.

19) ربیع نتاج، علی اکبر(1381). نقدی بر ادعای تعارض در نصوص قرآن کریم، بابلسر: دانشگاه مازندران.

20) ریاض، یوسف (1998). وحی الکتاب المقدس، اسکندریه: [بی‌نا]، الطبعة الثالثة.

21) زرکشی، بدرالدین (1425-1426ق). البرهان فی علوم القرآن ، بیروت – لبنان: دارالفکر.

22) زمخشری، محمود (1416ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون التأویل فی وجوه التأویل، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.

23) سیوطی، جلال‌الدین(1363). الإتقانفی علوم القرآن ، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، تهران: منشورات الرضی – بیدار ، چاپ دوم.

24) شاکر، محمد کاظم و مینا شمخی (1387). «الهی یا بشری بودن کتب مقدس در ادیان ابراهیمی»، پژوهشنامۀ قرآن و حدیث، سال دوم، شمارۀ 4.

25) طباطبایی، محمد حسین (1391ق – 1972م). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه علمی للمطبوعات، الطبعة الثانیة.

26) طبری، ابن جریر(1420 هـ). جامع البیان فی تأویل القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیة، الطبعة الثالثة.

27) صبحی صالح، نهج البلاغه، بیروت: دارالهجرة.

28) صموئیل، یوسف القس (1993). المدخل الی العهد القدیم، قاهره: دارالثقافة.

 29) عزیز، فهیم (بی تا). علم التفسیر، قاهره: دارالثقافة.

30) الفغالی، بولس، المدخل الی الکتاب المقدس، بیروت: منشورات المکتبة البولسیّة، الطبعة الاولی.

31)کمالی دزفولی، سید علی (1396ق -1354 ش). قانون تفسیر، تهران: کتابخانة صدر.

32)کری ولف(1384). مفهوم انجیل‌ها، ترجمۀ محمد قاضی، تهران: انتشارات فرهنگ .

33)گلدزیهر، اَجِنتس(بی‌تا). العقیدة و الشریعة فی الاسلام، ترجمۀ محمد یوسف مصطفی، قاهره: دارالکتب مصری.

34) مجلسی، محمد باقر(1358 ش). بحارالانوار، تهران: المکتبة الاسلامیة.

35) مجمع الکنائس فی شرق الأدنی(1972م). السنن القویم فی تفسیر اسفار العهد القدیم، بیروت.

36) محمدیان، بهرام و همکاران (1381). دائرة‌المعارف کتاب مقدس، انتشارات سرخدار، کتابخانة ملی ایران.

37) مرقص ابراهیم، سعید (2004 م). تفسیر کلمات المقدس (معجم الالفاظ العسرة ‌قاهره: المؤلف، الطبعة السادسة.

38) مصطفوی، حسن (1380ش). تفسیر روشن، تهران: مرکز نشر کتاب، چاپ اول.

39) المطعنی، عبدالعظیم (1426 ق). الاختلاف فی الکتاب المقدس، قاهره: مکتبه وهبه.

40) مرتضی مطهری (1377). مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا .

41) معرفت، محمد هادی(1416ه‍ .ق). التمهید فی علوم القرآن، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، الطبعة الثانیة.

42)____________( 1389ش/ 1432ق). التمهید فی علوم القرآن، الجزء السابع: شبهات و ردود حول القرآن الکریم ، قم: مؤسسة التمهید، الطبعة الثانیة.

43) مک گراث، آلیستر(1384). درسنامة الهیات مسیحی، شاخصه‌ها، منابع و روش‌ها ، ترجمة بهروز حدالهی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.

‌ 44) مکدونلد، ولیم (1998 م). التفسیر التطبیقی لکتاب المقدس، [بی‌جا]: فریق الصلاة.

45) مهاوش الاردنی، عوده (1412). الکتاب المقدس تحت المجهر، قم: مؤسسه انصاریان.

46) میشل، توماس (1377). کلام مسیحی، ترجمۀ حسین توفیقی، قم: مرکز مطالعات ادیان و مذاهب.

47) میلر، و.م (1319/1941). تفسیر انجیل یوحنا، تهران: انتشارات حیات ابدی.

48) ناس، جان. جی(1375). تاریخ جامع ادیان، ترجمة علی اصغر حکمت، تهران: شرکت انتشارات علمی ـ فرهنگی، چاپ هفتم.

49) نصیری، علی (تابستان 1387). «نقد نظریۀ راهیافت خطا در قرآن با عطف توجه به آیۀ (مسّ شیطان)»، اندیشۀ دینی نوین،سال چهارم، شمارۀ سیزدهم.

50) هندی، رحمت‌الله (بی‌تا). اظهار الحق، قاهره: مکتبة الثقافة الدینیة.

51) ولفسن، هری اوسترین(زمستان 1386). فلسفة علم کلام، ترجمۀ احمد آرام، تهران: الهدی.

52)Lofmark, Carl(1990), What is the Bible, London, Rational publication.

53)Encyclopedia judaica Jerusalem, Israel(1982) .

54)Metzger, Bruse .M, at all, The oxford Companion to The Bible, Oxford uinversity press, New York, 1993.

55)Browning, W.R.F, Oxford Dictionery of the Bible, New York, Oxford

University,Press, 1997.