اگرچه علامه مجلسی در مجلدات مختلف کتاب بحار بهطور مستقل در صدد نگارش کتاب اخلاقی و بیان نظام اخلاقی منسجمی نبوده، با بررسی مباحثی که وی در ذیل آیات و روایات بیان کرده است، نظام اخلاقی جامعی بهدست میآید که علاوه بر تأکید بر نقش عقل در تبیین آموزههای علمی و عملی اخلاق و تبیین فضایل اخلاقی، به نقش اساسی دین نیز در تبیین مبادی نفسانی افعال و ابعاد مختلف اخلاقی و تربیتی توجه ویژهای شده است، بهگونهای که نمودار کامل و جامعی از فضایل و اصول اخلاق اسلامی بهدست میدهد؛ از سوی دیگر اندیشههای فلسفی – اخلاقی مسکویه نیز در نوع خود بسیار نیرومند و حکیمانهاند و تلاش وی برای تبیین مبادی و مبانی تصوری و تصدیقی اخلاق و همچنین هماهنگ کردن بین آموزههای فلسفی اخلاق یونانی و اخلاق اسلامی و تبیین فضایل چهارگانۀ اخلاقی و انواع و اجناس آنها مطابق با مبانی و مبادی دینی، از قوت علمی و اتقان و جامعیت خوبی برخوردار است. این نوشتار به بررسی تطبیقی مبانی و آرای اخلاقی علامه مجلسی در بحارالانوار و ابوعلی مسکویه با محوریت تهذیبالاخلاق اختصاص دارد. سپس با تحلیل و بررسی این دو رویکرد اخلاقی، مواضع وفاق و خلاف و کاستیها و مزیتهای هر کدام در تبیین نظام اخلاقی اسلام بررسی خواهد شد.
دهخدا، علیاکبر (1341). لغتنامه، زیر نظر دکتر محمد معین، تهران: نشر دانشگاه تهران. ج 36
جوادی آملی، عبدالله (1389). تفسیر تسنیم، تحقیق مجید حیدریفر،قم: انتشارات اسراء، چ اول، ج 21
خمینى،روحالله (1387). شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چاپ دوازدهم
خواجه نصیرالدین طوسی (1373). اخلاق ناصری، تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری،تهران: خوارزمی، چاپ پنجم
دشتکى شیرازى، غیاثالدین (1382). اشراق هیاکل النور، تقدیم و تحقیق از على اوجبی، تهران، نشر میراث مکتوب، چاپ اول
شمسالدین الشهرزورى(1383). رسایل الشجرةالالهیة فى علوم الحقایق الربانیة، مقدمه و تصحیح و تحقیق از دکتر نجفقلى حبیبی، تهران: مؤسسۀ حکمت و فلسفه ایران، چاپ اول
شیخ اشراق (1375).مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح و مقدمه هانرى کربن و ...، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگى، چاپ دوم
صدرالمتألهین (1981) الحکمةالمتعالیة فىالاسفار العقلیة الاربعة، بیروت: داراحیاءالتراث، چاپ سوم
طباطبایی، سید محمد حسین (1417). المیزان فى تفسیرالقرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، ج 10، 11
غزالی، محمدبن محمد (بیتا). احیاءالعلوم، محقق عبدالرحیمبن حسین حافظ عراقى، بیروت: دار الکتاب العربی، چاپ اول
فارابى، ابونصر (1413) التنبیه علی سبیل السّعادۀ در الاعمال الفلسفیة، مقدمه و تحقیق و تعلیق از دکتر جعفر آل یاسین، بیروت: دارالمناهل، چاپ اول
_________ (1405). فصول منتزعه، تحقیق و تصحیح و تعلیق از دکتر فوزى نجار، تهران: المکتبةالزهراء ع، چاپ دوم
_________ (1995). آراء اهلال مدینة الفاضلة و مضاداتها، مقدمه و شرح و تعلیق از دکتر على بوملح، بیروت: مکتبةالهلال،چاپ اول
فیض کاشانى، محمدبن شاه مرتضى (1417). المحجة البیضاء، قم: جماعة المدرسین قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ چهارم
________ (1423). الحقائق- قرة العیون، محقق و مصحح محسن عقیل، قم: مؤسسه دار الکتاب الاسلامی، چاپ دوم
________ (1375). اصول المعارف، تعلیق و تصحیح و مقدمه از سید جلالالدین آشتیانى، قم: دفتر تبلیغات اسلامى، چاپ سوم
مسکویه، ابوعلی (1401). تهذیبالاخلاق، بیروت
______ (1370). الهوامل و الشوامل، جنه التألیف و النشر و الترجمه
______(بیتا). الفوزالاصغر، نسخه خطی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران
مجلسى، محمد باقربن محمد تقی (1403). بحارالانوار، بیروت: داراحیاءالتراث العربی، چاپ دوم، ج 1، 4، 5، 11، 25، 56، 57، 58، 60، 64، 65، 66، 67 و 68
مصباح، محمد تقی (1388). اخلاق در قرآن، قم: انتشارات مؤسسۀ امام خمینی، چاپ دوم، ج 1
___________ (1387). نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، تحقیق و نگارش احمد حسین شریفی، قم: انتشارات مؤسسۀ امام خمینی، چاپ دوم
نراقى، احمد (1377). معراجالسعادة، قم: هجرت، چاپ پنجم
نراقى، ملا محمد مهدی (بیتا). جامعالسعادات، بیروت: انتشارات اعلمى، چاپ چهارم