بررسی بینامتنیت عهدین در دعای سمات

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکدۀ علوم قرآنی زاهدان

2 عضو هیأت علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

بینامتنیت بر این اندیشهاستوار است که هیچ متن مستقلی وجود ندارد، بلکه متون از یکدیگر وام می‌گیرند و میان آنها رابطۀ تنگاتنگ و دوسویه‌ای وجود دارد. بر اساس این نظریه هر متنی زاییدۀ متون گذشته یا معاصر است؛ به‌گونه‌ای که متن تازه (حاضر) خلاصه‌ای از متن یا متون متعددی (غایب) است. هدف از این مقاله «جستار بینامتنی عهدین در دعای سمات» است که با روش توصیفی - تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای مطرح می‌کند که میان عهدین (کتاب مقدس) و دعای سمات رابطۀ بینامتنی وجود دارد. رابطۀ موجود از نوع بیان مضامین و مفاهیم مشترک است، لذا عباراتی مشابه عبارات کتاب مقدس در دعای سمات وجود دارد. بیشترین تکرار بینامتنی از نوع اجترار (نفی جزیی) است که عیناً متن غایب (عهدین) در متن حاضر (دعای سمات) نمود می‌یابد. همچنین نمونه‌هایی از نوع امتصاص (نفی متوازی) نیز در آن وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم
2. کتاب مقدس (2012م). ترجمۀ مژده برای عصر جدید.          
3. ابن‌بابویه، محمد‌بن علی (1387ش). عیون اخبار الرضا (ع)، جلد 1، ترجمۀ مستفید، حمید رضا و غفاری، علی اکبر، چ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامی.
4. ابن‌منظور، ابوالفضل جمال‌الدین محمد‌بن مُکرم (1988)، لسان‌العرب، بیروت، دارالفکر.
5. احمدی، بابک (1380). ساختار و تأویل متن، چ پنجم ، تهران، نشر مرکز.
6. آلن، گراهام (1380). بینامتنیت، ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران، نشر مرکز.
7. بلاغى، محمدجواد (1414). الهدى الى دین المصطفى، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
8. بنیس، محمد (1979م). ظاهره الشعر المعاصر فی المغرب، بیروت، دارالعوده.
9. بوکای، موریس (1389). مقایسه‌ای میان: تورات، انجیل، قرآن و علم، ترجمه: ذبیح‌الله دبیر، چ چهاردهم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏.
10. پیرو، بروئل (1385). تاریخ ادبیات فرانسه، مترجم، نسرین خطاط، تهران، سمت.
11. جرجانی، میر سید شریف (1412ق). التعریفات، تهران: ناصر خسرو، چ 4.
12. حسنی، مختار (2003م). التناص فی الابخاز النقدی، مجله علامات، ج 13، جزء 49.
13. داد، سیما (1383). فرهنگ اصطلاحات ادبی، چ دوم، تهران، مروارید.
14. دهکردی، ابوالقاسم (1385). لمعات در شرح دعای سمات، تحقیق: مجید جلالی دهکردی، چ اول، قم، مؤسسۀ بوستان کتاب.
15. رستمی، محمد حسن (1381). اهداف قرآن از مسائل طبیعی، مجلۀ فرهنگ جهاد، شمارۀ 28: 144 - 169.
16. رضای الهی، فضل‌الله (1388). راه نجات در دعای سمات، تهران، چاپ و نشر بین‌الملل.
17. الزبیدی، محمدمرتضی (بی‌تا). تاج‌العروس من جواهر القاموس، بیروت، دار و مکتبة الـحیاة.
18. طباطبایی، محمد حسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن، چ پنجم، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزه.
19. طبرسی، فضل‌بن حسن (‏۱۳۷۲ش‏). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ سوم، تهران، ناصر خسرو.
20. طریحی، فخرالدین (1368ق). مجمع‌البحرین، محقق: سید احمد حسینی،تهران، مرتضوی.
21. طوسی، ابوجعفر محمد‌بن حسن (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد قیصر عاملی، ج 4، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
22. عروسی حویزی، عبدعلی‌بن جمعه (1415ق). نورالثقلین، تحقیق: هاشم رسولی محلاتی، چ چهارم، قم، اسماعیلیان،.
23. عزام، محمد (2001م). النص الغایب، دمشق، اتحاد الکتاب العرب.
24. قمی، عباس (1385). کلیات مفاتیح الجنان، چ ششم، تهران، حبیب.
25. ـــــــــــ (1377). منتخب مفاتیح الجنان، چ سوم، تهران، انتشارات گلی.
26. قمی، علی‌بن ابراهیم (1363ش). تفسیر قمی‌، تحقیق: سید طیب موسوی جزایری، چاپ چهارم‌، قم‌، دارالکتاب‌.
27. کاشانی، عبدالرزاق (1372). اصطلاحات صوفیه، ترجمۀ محمد خواجوی، تهران، نشر مولی.
28. کریستوا، ژولیا (1381). کلام مکالمه و رمان، مترجم پیام یزدانجو، تهران، نشر مرکز.
29. کلاباذی، ابوبکر محمد (1960م). التعرّف لمذهب اهل التصوّف، تحقیق: عبدالحلیم محمود طه و عبدالباقی سرور، قاهره، بی‌نا.
30. لوفمارک، کارل (1385). کتاب مقدس چیست، مترجم: محمد کاظم شاکر، تهران، دستان.
31. مجلسى، محمد باقر‌بن محمد تقى‏ (1423ق). زاد المعاد- مفتاح الجنان‏، محقق / مصحح: اعلمى، علاءالدین‏، چ اول‏.
32. ــــــــــــــــــــــــــــ (1403ق). بحارالانوار، محقق / مصحح: جمعى از محققان، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
33. مستر هاکس (1377). قاموس کتاب مقدس، چ اول، تهران، اساطیر.
34. مغنیه، محمدجواد (1424 ق). تفسیر الکاشف، چاپ اول، تهران، دارالکتب الإسلامیة.
35. مکارم شیرازی، ناصر (1374ش). تفسیر نمونه،‏ چ اول، تهران، دارالکتب الإسلامیة.
36. موسی، خلیل (2000م). فی الشعر العربی الحدیث، دمشق، اتحاد الکتاب العرب.
37. میبدى، رشیدالدین (1371 ش). کشف الأسرار و عدة الأبرار، چاپ پنجم، تهران، انتشارات امیرکبیر.
38. میرزایی، فرامرز؛ واحدی، ماشاءالله (1388). روابط بینامتنی قرآن با اشعار احمد مطر. مجلۀ زبان و ادب فارسی، شمارۀ 22: 299 تا 322.
39. میرجهانی طباطبایی، محمدحسن (۱۳۳۳‎ق). روایح النسمات: در شرح دعای سمات، قم، کتابخانۀ مرکزی.
40. ناهم، احمد (2007م). التناص فی شعر الرواد، القاهره، دارآلافاق العربیه.