بررسی شناخت تقدیم و تأخیر در فهم قرآن با تکیه بر تفسیر تسنیم

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد علوم قرآنی، دانشکدۀ علوم قرآنی زاهدان

2 دانشیار دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکدۀ الهیات، گروه علوم قرآن و حدیث

چکیده

تقدیم و تأخیر از جمله مسائلی است که در تفسیر و فهم قرآن به آن توجه می‌شود، مفسر گرانقدر آیت‌الله جوادی آملی از آن دسته افرادی است که در تفسیر آیات قرآن کریم، جوانب این امر را مورد توجه قرار می‌دهد که در واقع پرداختن به آن، سبب فهم هر چه بهتر آیاتی می‌شود که در آنها تقدیم و تأخیر صورت گرفته است. مقالۀ حاضر با روش توصیفی - تحلیلی به بررسی شناخت تقدیم و تأخیر در فهم قرآن با تکیه بر تفسیر آیت‌الله جوادی آملی اختصاص دارد و نتیجه می‌گیرد که: ایشان وجود تقدیم و تأخیر را به‌سبب حکمت‌هایی از جمله افادۀ توحید و حصر، حصر مشهود در معبود، توجه به رکن اصلی عبادت، کثرت و مناسبت و ... دانسته است که در صورت کشف، در فهم آیات نقش مؤثری دارد. علاوه بر آن در برخی از موارد ایشان معتقدند که از تقدیم و تأخیر برای فهم آیه بهره گرفته می‌شود. همچنین شایان توجه است که ایشان برخی از مواردی را که سیوطی از قسم تقدیم و تأخیری دانسته و فهم آیه را مشکل کرده است، از این قسم نمی‌دانند.

کلیدواژه‌ها


 
قرآن کریم
1. شریف الرضى، محمد‌بن حسین ‏(1414 ق‏)،نهج البلاغة، قم‏: انتشارات هجرت.
2. ابن‌اثیر جزری، مبارک‌بن محمد (1367 ش‏). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، ج 1، قم‏: مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان‏.
 3. أزدى، عبدالله‌بن محمد (1387 ش‏). کتاب الماء، ج 1، تهران‏: مؤسسۀ مطالعات تاریخ پزشکی.
4. ابن‌منظور، محمد‌بن مکرم (1414 ق‏).لسان العرب، ج 4، بیروت‏: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع- دارصادر.
5. بابایى، احمد علی (1382 ش). برگزیدۀ تفسیر نمونه، ج 3، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
6. بابایی، علی ‌اکبر، غلامعلی عزیزی‌کیا، مجتبی روحانی راد (1379). روش‌شناسی تفسیر قرآن، ج 4، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
7. بروجردى، حسین (‏1386 ش).جامع أحادیث الشیعة، ج 24، تهران‏: انتشارات فرهنگ سبز.
8. تمیمى آمدى، عبدالواحدبن محمد (1410 ق‏). غررالحکم و درر الکلم‏، قم‏: دارالکتاب الإسلامی.
9. جبران، مسعود (1386).الرائد، مترجم: رضا انزابی‌نژاد، ج 2، مشهد: انتشارات آستان قدس.
10. جوادی آملی، عبدالله (1386). تفسیر تسنیم، تحقیق: محمدحسین الهی‌زاده، قم: مرکز نشر اسراء.
11. جوادی آملی، عبدالله (1387). تفسیر تسنیم، تحقیق: عبدالکریم عابدینی، قم: مرکز نشر اسراء.
12. جوادی آملی، عبدالله (1388). تفسیر تسنیم، تحقیق: حسین اشرفی و عباس رحیمیان، قم: مرکز نشر اسراء.
13. جوادی آملی، عبدالله (1389). تفسیر تسنیم، تحقیق: احمد قدسی، قم: مرکز نشر اسراء.
14. حر عاملى، محمدبن حسن‏‏ (1409ق). وسائل الشیعة، ج 19، قم‏: مؤسسة آل‌البیت علیهم‌السلام.
15. حسینی دشتی، مصطفی (1369). معارف و معاریف، ج 3، تهران: مؤسسۀ فرهنگی آرایه.
16. راغب اصفهانى، حسین‌بن محمد (1374 ش‏). مفردات الفاظ قرآن، مترجم: خسروى، غلامرضا، ج 1، تهران‏: انتشارات مرتضوی.
17. سیاح، احمد (بی‌تا).فرهنگ بزرگ جامع نوین، ج 1، تهران: انتشارات اسلام.
18. سیوطی، جلال‌الدین (1360). الاتقان فی علوم القرآن، مترجم: مهدی حائری قزوینی، ج 2، تهران: امیرکبیر.
19. سیوطی، جلال‌الدین (1389). الاتقان فی علوم القرآن، مترجم: محمود طیب‌حسینی، ج 1، قم: دانشکدۀ اصول‌الدین.
20. طباطبایی، محمد حسین (1374 ش). تفسیر المیزان، ج 1، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
21. طبرسى، فضل‌بن حسن (1372 ش).مجمع‌البیان فى تفسیر القرآن، ج 3، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
22. قرائتى، محسن (1383). تفسیر نور، ج 3، تهران: مرکز فرهنگى درس‌هایی از قرآن.
23. قرشى بنایى، علی ‌اکبر (1412ق‏).قاموس قرآن‏، ج 1، تهران‏: دارالکتب الاسلامیة.
24. مجلسى، محمد باقر (1403ق‏).بحار الأنوار، ج 72، بیروت‏: دارالإحیاء التراث العربی.
25. مکارم شیرازى، ناصر (1374ش).تفسیر نمونه، ج 13، تهران: دارالکتب الإسلامیة.