سیاق و اثر آن بر فهم و ترجمۀ قرآن کریم

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار پردیس فارابی - دانشگاه تهران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد پردیس فارابی - دانشگاه تهران

چکیده

یکی از راه‌های درک معنای درست واژگان و ترکیب‌های قرآن کریم و ترجمه و معادل‌یابی درست آن، توجه به سیاق است، چرا که قرینه‌های سیاقی، مشخص‌کنندۀ معنا هستند. سیاق در تفسیر واژه، تعیین معنای جمله، ترتیب نزول آیات، شناخت آیات مکی از مدنی، تعیین مرجع ضمیر، فهم کلمه یا جملۀ محذوف، و تعیین مصداق کلمه نقش بسزایی دارد.
اهمیت این پژوهش در اینست که از ارزش انفرادی و ترکیبی واژگان و جمله‌ها پرده برمی‌دارد و به مترجم هشدار می‌دهد که برای ترجمۀ درست، باید به مبانی نظری توجه داشت، سیاق کلام را شناخت و از میان معانی متعدد، معنایی را برگزیند که منظور اصلی گوینده را برساند. لذا ضرورت دارد که به همنشینی واژگان قرآن، شرایط زمان نزول، و ترکیب‌ها دقت شود.
این پژوهش با تکیه بر منهج تحلیلی به توصیف انواع سیاق و تحلیل نمونه‌هایی از آیات شریفۀ قرآنی می‌پردازد تا مترجم و خواننده را به چراغ‌های راهنما و لزوم پایبندی به رعایت قانون‌ها و در نظر گرفتن شرایط متوجه کند.مهم‌ترین نتایج حاکی از آنست که کلمات و آیات قرآن به‌صورت قاعده‌مند، با یکدیگر در ارتباطند و کیفیت چینش آنها و همایی واژگان، معنای ویژه‌ای به آن می‌بخشد.قرآن ماهیت تک‌وجهی ندارد و متناسب با موقعیت نزول، مقتضیات آن عصر و نوع بیان گوینده، زوایای فهم آیات متفاوت است.
 
 

کلیدواژه‌ها


. ابن‌فارس، احمد (1979م). معجم مقاییس اللغة،م:عبدالسلام محمدهارون، چ اول، بیروت، دارالفکر.
2. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (1412ق). المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: داودی، صفوان عدنان، چ اول، دمشق، سوریه، دارالشامیه.
3. رشید رضا، محمد (بی‌تا). تفسیر القرآن الکریم (تفسیر المنار)، چ دوم، بیروت، لبنان، دارالمعرفه.
4. صدر، محمدباقر (1410ق). دروس فی علم الاصول، چ اول، قم، ایران، مؤسسه النشر الاسلامی.
5. طبری، محمدبن جریر (1412ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن، چ اول، بیروت، لبنان، دارالمعرفه.
6. فوزی، عیسی (2011م). علم الدلالة: النظریة و التطبیق، چ اول، اسکندریه، مصر، دارالمعرفه.
7. فیومی، احمدبن محمد (1383هـ). المصباح المنیرفی غریب الشرح الکبیر للرافعی، چ سوم، قم، ایران، دارالهجره.
8. جعفری، یعقوب (بی‌تا).کوثر، بی‌چا، بی‌جا.
9. رجبی، محمود (1391هـ). روش تفسیر قرآن، چ پنجم، قم، ایران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
10. سعیدی روشن، محمدباقر (1391هـ). زبان قرآن و مسائل آن، چ دوم، قم، ایران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
11. طباطبایی، محمدحسین (1374هـ). ترجمۀ تفسیر المیزان، م: موسوی همدانی، محمدباقر، چ پنجم، قم، ایران، دفتر انتشارات اسلامی.
12. یول، جورج (1385هـ). بررسی زبان، ترجمۀ علی بهرامی، چ سوم، تهران، ایران، رهنما.